Me kë mund të martohet njeriu?

Islami ka vendosur disa kufizime kur bëhet fjalë për zgjedhjen e bashkëshortes ose bashkëshortit. Këto kufizime kanë të bëjnë me lidhjen e gjakut dhe me përkatësinë fetare.

Kufizimet që mbështeten në lidhjet e gjakut



Ka disa lidhje të gjakut, të cilat janë të ndaluara për martesë. (Si një rregull i përgjithshëm vlen se gjithkush që konsiderohet “mahrem” për personin, është i ndaluar për martesë. “Mahrem” do të thotë një familjar, në prani të të cilit nuk ka nevojë për hixhab ose mbulesë islame). Lista e personave, me të cilët ndalohet martesa, është dhënë si vijon në Kur’an:



Për burrin, të ndaluara për martesë janë: nëna, vajza, halla, tezja, mbesa (vajza e vëllait ose motrës), nëna e qumështit, motra e qumështit, vjehrra, e bija e gruas nga një martesë e mëparshme, gruaja e djalit, të gjitha gratë e martuara dhe motra e gruas (për sa kohë që është i martuar me motrën e saj).

Për gruan, të ndaluar për martesë janë: babai, djali, daja, xhaxhai, nipi (djali i vëllait ose i motrës), burri i nënës së qumështit, vëllai i qumështit, vjehrri, dhëndri (burri i vajzës).

Vlen të theksohet se kushërinjtë nuk janë përfshirë në këtë listë. Kjo do të thotë fillimisht se kushërinjtë nuk konsiderohen “mahrem” ndaj njëri-tjetrit, që do të thotë se duhet të mbahet hixhabi në prani të një kushëriri. Dhe së dyti, do të thotë se kushërinjtë mund të martohen mes veti..

Kufizimet që mbështeten në fenë



Martesa ndërmjet dy njerëzve që nuk e ndjekin të njejtën fe krijon probleme në jetën e përditshme të çiftit sepse asnjë aspekt i jetës sonë nuk është jashtë jurisdiksionit të ligjit islam. Si pasojë, është shumë e natyrshme që në martesë të ketë kufizime që mbështeten në përkatësinë fetare.

Një burrë musliman shiit mund të martohet me një grua shiite muslimane, me një grua jo-shiite muslimane (ndonse kjo është e ndaluar nëse kjo martesë mund të shkaktojë devijim tek personi) dhe me një grua të krishtere ose çifute (vetëm në martesë të përkohshme, mut’a).

Një grua muslimane shiite mund të martohet me një burrë musliman shiit dhe me një burrë musliman jo-shiit, ndonse kjo e fundit nuk këshillohet dhe madje është e ndaluar në rastet kur ekziston mundësia e devijimit. Një grua muslimane nuk mund të martohet me një burrë jomusliman.

2. Disa pyetje që parashtrohen shpesh

A kanë prindërit të drejta mbi martesën e fëmijëve të tyre?



Babai dhe gjyshi nga ana e babait kanë autoritet të plotë mbi një fëmijë që nuk e ka arritur moshën e pjekurisë.

Kur një fëmijë ta arrijë moshën e pjekurisë, atëherë kemi tre situata të ndryshme:

- një fëmijë që është i pjekur seksualisht por jo i pjekur mendërisht: në këtë rast, babai dhe gjyshi nga ana e babait kanë autoritet mbi personin. Një fëmijë i tillë nuk mund të marrë vendime mbi martesën pa miratimin e babait ose të gjyshit të tij.

- një fëmijë mashkull që është i pjekur seksualisht dhe mendërisht: në këtë rast, ai ka të drejtë të plotë të vendosë për martesën e tij

- një vajzë që është e pjekur seksualisht dhe mendërisht: në lidhje me këtë rast, ka patur katër mendime të ndryshme (Muhakkik el-Hilli, “Sharaja”, fq.500; “Sherh Luma’h” nga Shehid eth-Thani, vëll.2, fq.71) Por shumica e dijetarëve të sotëm thonë se në martesën e saj të parë, një vajzë e pjekur seksualisht dhe mendërisht, nuk mund të martohet pa lejen e babait ose të gjyshit. Dhe nëse një vajzë e tillë është martuar njëherë më parë, atëherë mund të vendosë vetë për martesën e saj të dytë. (“El-Urvah”, fq.654; “Minxhah”, vëll.2, fq.255; “Mesalik”, vëll.1, fq.449-452)

Ky ligj ka për qëllim të shërbejë si një mbrojtje shtesë për nderin e një vajze të re. Megjithatë, nëse babai ose gjyshi refuzon ta pranojë propozimin për martesë të një njeriu të përshtatshëm, atëherë një gjykatës fetar mund ta zhvleftësojë vendimin e babait ose të gjyshit. Po kështu, nëse babai ose gjyshi nuk janë të pranishëm, atëherë nuk ka nevojë për lejen e tyre.

Duke e konsideruar hixhabin islam, a lejohet që një djalë ta shohë një vajzë para se të martohet me të?



Një burri i lejohet që ta shohë pa hixhab gruan me të cilën ka ndërmend të martohet. Megjithatë, kjo leje vlen vetëm për një herë. (Muhakkik el-Hilli në “Sharaja”, fq.493; “Sharh Lumah”, vëll.2, fq.67; El-Jezdiu në “El-Urvah”, fq.625; El-Khui në veprën “Minhaxh”, vëll.2, fq.253; Khomeini në “Tahrir”, vëll.2, fq.254; Allame Hilli në “Tazkirah”, vëll.2, fq.572; Shejh el-Tusi në “En-nihajah”, fq.484) Kjo leje nuk është një leje e përgjithshme për të shëtitur bashkë. Unë këshilloj me ngulm që takimet e tilla të bëhen nën kujdesin e prindërve ose të kujdestarëve.

A mund të takohen me njëri-tjetrin një vajzë dhe një djalë që janë të fejuar?



Në Islam nuk ekziston një ceremoni e tillë si fejesa. Sipas ligjit islam, fejesa s’është tjetër veçse një marrëveshje e revokueshme për t’u martuar me njëri-tjetrin dhe asgjë më tepër. Kjo marrëveshje nuk i bën dy persona “mahrem” ndaj njëri-tjetrit dhe ndërmjet tyre vazhdon të jetë një detyrim hixhabi. Por nëse dy persona të fejuar duan të takohen me njëri-tjetrin, mënyra e vetme islame për ta legalizuar këtë gjë, do të ishte nëpërmjet martesës së përkohshme (mut’a) ndërmjet tyre. Ata madje mund të vendosin si parakusht të martesës së përkohshme, që të mos ketë kurrfarë marrëdhënieje seksuale ndërmjet tyre dhe kështu ta kryejnë martesën. Me këtë, ata do të mund të takohen me njëri-tjetrin pa patur ndonjë pengesë në aspektin ligjor islam. Kjo metodë mund të përdoret edhe nga ata që duan ta kryejnë ceremoninë e fejesës, në të cilën të fejuarit vendosin në unazë në gishtin e njëri-tjetrit.